Een gigantische begraafplaats, zo zou je de catacomben van Parijs in simpele bewoording kunnen omschrijven. De menselijke resten zijn verspreid over kamers die door kilometers lange gangen met elkaar verbonden zijn. Het moge duidelijk zijn dat dit een van de meest populaire bezienswaardigheden van de stad is en voer voor boeken, films en onderzoekers is. In dit artikel vertellen we je wat je er allemaal kan aantreffen, hoe je er komt en waarom je echt heel erg goed moet oppassen waar je loopt.
Geschiedenis
Zoals elke grote stad had ook Parijs een grote begraafplaats: de cimetière des innocents. Dit kerkhof had een nette uitstraling en was voor veel mensen een mooie, laatste rustplaats. Dat veranderde stellig toen de graven te vol begonnen te raken. In heel Parijs was er geen plek meer. Een graf werd pas dichtgemaakt als er echt geen lijk meer bij kon en later lagen de lijken zelfs opgestapeld boven de grond. Het idee alleen al laat weinig over aan de verbeelding en het is niet moeilijk voor te stellen dat de aanblik in combinatie met de stank moeilijk te verkroppen was. Totdat het echt genoeg was.
Lang geleden liepen de kalksteengroeven van Montrouge onder Parijs door. Het steen werd vanzelfsprekend gebruikt voor de bouw van huizen en andere bouwwerken in de Franse hoofdstad. Aan het einde van de 19e eeuw kregen de groeven een ander doel: het opvangen van menselijke resten. De begraafplaatsen die vol met miljoenen mensenlijke resten lagen werden geruimd. Na een periode van twee jaar was de klus eindelijk geklaard en kregen de doden alsnog een rustplaats. Niet de mooiste, niet de meest eervolle en het idee dat er zo’n zes miljoen mensen in de catacomben liggen begraven als stapels botten en schedels valt zelfs een beetje meelijwekkend te noemen.
Toch hebben de mensen nog hun best gedaan om de botten ‘mooi’ te presenteren. Dat hebben ze op een slimme manier gedaan door de stapels aan resten onder te verdelen in kamers en af te dekken met netjes opgestapelde schedels en botten. Aanvankelijk werden er alleen anonieme doden in de massagraven gestort, in de loop van de tijd werd het ook de laatste rustplaats voor ter dood veroordeelden. Zodoende zijn er van enkele, noemenswaardige personen uit de Parijze cultuur namen bekend van mensen die er moeten liggen.
Tunnels en gangen onder de grond, daar moeten in de verschillende opstanden en oorlogen in de loop van de eeuwen toch mensen hebben geschuild? Niets is minder waar. Al in de tijd van Robespierre probeerden mensen zich er schuil te houden en in de Tweede Wereldoorlog vonden mensen uit het verzet hun weg naar de verschillende gangenstelsels.
De catacomben als bezienswaardigheid
Het heeft iets spannends en lugubers, de catacomben van Parijs als bezienswaardigheid. Van de kleine 300 kilometer aan gangen is ‘slechts’ 1,7 kilometer open voor publiek. Wie de catacomben van Parijs gaat bezoeken zal echter genoeg zien. Eenmaal beneden loop je via smalle, slecht verlichte gangen langs de kamers. Bij elke ruimte staat een bordje waar de afkomst van de botten op wordt genoemd. Ondertussen word je aangestaard door duizenden schedels en botten die uit de muren steken. Een bijzondere manier om Parijs ondergronds te beleven.
Om in de catacomben van Parijs te komen daal je meer dan 25 meter af via ruim honderd traptreden. Na de wandeling kom je op een andere plek weer boven de grond en lacht Parijs je weer tegemoet. Een welkom ontvangst na een klein uurtje in de kille lucht van de gangen te hebben rondgelopen. Hou er rekening mee dat het onder de grond maar een graad of 15 is. Die ijzige lucht draagt natuurlijk wel bij aan de sinistere, unieke beleving van de catacomben van Parijs.
Deel van een geheel
Het gangenstelsel van de catacomben loopt onder heel Parijs door. Dat betekent dat ze vanaf meer dan een plek te bereiken zijn. Het is dan ook een populaire locatie voor urban explorers, die zichzelf in dit geval vaak Cataphiles noemen. Deze mensen gaan op eigen houtje ergens de gangen in om plekjes buiten de geijkte paden te verkennen. Denk bijvoorbeeld aan een ruimte die in de Tweede Wereldoorlog werd gebruikt of om muren te voorzien van een verse laag graffiti.
Het levert natuurlijk unieke plaatjes op en wie weet wat je er allemaal aantreft. Toch kan het ook fataal aflopen. Uit de geschiedenis zijn veel verschillende verhalen bekend met een vervelende afloop, geverifieerd dan wel verzonnen om de mensen bang te maken. In de lente van 2017 werden zelfs nog twee jongeren met onderkoelingsverschijnselen gevonden door politiehonden. Onbekend is of ze tijdens een tour een verboden gang in waren geglipt of op eigen initiatief de tunnels in waren gegaan..
Wisselende tentoonstellingen
Naast het gangenstelsel vormen de catacomben regelmatig het decor van unieke tentoonstellingen of kunstinstallaties. Zo werd er bijvoorbeeld aandacht besteed aan een onderbelichte kant van het gangenstelsel, namelijk de geologische geschiedenis. Wie liepen, voeren en verplaatsten zich miljoenen jaren geleden op de locatie van de catacomben en hoe is de bodem veranderd? Bekijk de website van de ondergrondse gangen voor actuele informatie over tentoonstellingen.
De tunnels van Parijs in de popcultuur
Er zijn talloze boeken geïnspireerd of gebaseerd op de ondergrondse gangen van Parijs. Deze hebben vaak een serieuze ondertoon en gelden puur als informatiebron. In de filmwereld lijken ze de botten ook eindelijk te hebben ontdekt als basis voor angstaanjagende verhalen. Kreeg de film Catacombs (2007), met zangeres Pink nog een matige ontvangst, de tot cultklassieker verheven As Above, So Below (2014) weet het kippenvel snel tevoorschijn te toveren. Wees gewaarschuwd, deze films zijn niet geschikt voor angsthazen.
Praktische informatie
De tunnels van Parijs liggen in het zuiden van de stad op een klein uurtje lopen vanaf andere bezienswaardigheden, zoals het Louvre en de Eiffeltoren. Het is makkelijker om gebruik te maken van het openbaar vervoer als je de catacomben van Parijs gaat bezoeken, gezien je dan recht voor de entree van de attractie uitkomt. De catacomben van Parijs hebben een ingang boven de grond. Met de metro neem je lijn RER B en stap je uit bij station Denfert-Rochereau. Pak je de bus? Met lijn 38 en 68 kom je er ook. Als je met de auto komt kan je ergens in de buurt parkeren, bijvoorbeeld op Boulevard Saint-Jacques. Je kan de catacomben van Parijs dus bezoeken op alle mogelijke manieren.
De ondergrondse gangen van Parijs zijn het hele jaar geopend van dinsdag tot en met zondag van 10:00u tot en met 20:30u. Op verschillende feestdagen en elke maandag is de toegang tot de catacomben van Parijs gesloten. De toegangsprijs voor een bezoek aan de catacomben en de bijbehorende tentoonstelling kost 13 euro, voor een combiticket waarmee je ook de archeologische crypte kan bezoeken betaal je 17 euro. Dan zijn er nog diverse kortingen voor jonge kinderen, leraren en groepen. Wil je profiteren van een Engelse, Franse of Spaanse audiogids? Koop je kaartje dan online en voorkom daarmee ook dat je lang in de rij moet staan.
Tickets online boeken
Wil jij de griezelige gangen van Parijs wel eens van dichtbij bekijken? Kijk dan naar deze mogelijkheden en exursies:
